مهمترین وظیفه یک پزشک !!
اخلاق پزشکی ایجاب میکند که پزشک به روح پاک، طهارت نفس، طبع بلند و معنوی و خصلت نیکو آراسته و ساحت اندیشه‌های والای او از نفوذ اخلاق فاسد در امان باشد تا بدین وسیله، حقایق علم پزشکی بر او مکشوف شود و در کنار توجه به مشکلات جسمی بیماران، از جنبه‌های روحی و معنوی خود نیز غفلت نکند و بیماران را با مهربانی و شفقت درمان کند.
علم پزشکی به درمان بیماری و حفظ سلامت انسان می پردازد و هدف آن تامین سلامتی انسان است. طب و اهمیت طبابت از دیر باز و حتی در صدر اسلام مورد توجه بوده و ارزش و جایگاه والای این حرفه به گونه ای است که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) این علم را در کنار علوم الهی بیان نموده و فرمودند: «دانش بر دو قسم است: علم دین شناسی و علم طب».[1] به این ترتیب این دو علم از جمله علومی هستند که می بایست به آنها توجه خاصی کرد و برای رسیدن به آنها باید سعی و تلاش کرد.
متفکر شهید استاد مرتضی مطهری یکی از ملاک های فعل و عمل اخلاقی را رضایت خداوند دانسته است یعنی اگر انسان کاری را انجام دهد و هدف او در انجام کار کسب رضایت الهی باشد و امور مادی و تحصیل آنان را ملک عمل خود قرار ندهد؛ کار وی دارای ارزش اخلاقی خواهد بود.[2] پزشکی علاوه بر اینکه یک مسئولیت دینی است؛ یک ضرورت اجتماعی و انسانی رسالت اخلاقی و مسئولیت عقلی نیز می باشد.[3]
لذا اخلاق پزشکی ایجاب میکند که پزشک به روح پاک، طهارت نفس، طبع بلند و معنوی و خصلت نیکو آراسته و ساحت اندیشه‌های والای او از نفوذ اخلاق فاسد در امان باشد تا بدین وسیله، حقایق علم پزشکی بر او مکشوف شود و در کنار توجه به مشکلات جسمی بیماران، از جنبه‌های روحی و معنوی خود نیز غفلت نکند و بیماران را با مهربانی و شفقت درمان کند.
پرواضح است که بیمار هرگز نمی تواند برای خواسته ها و رسیدن به بهبودی دل به کسی حتی به نزدیکترین شخص مانند فرزند پدر و مادر ببندد؛ زیرا وی به خوبی می داند که آنان کاری برای نجات او از بیماری نمی توانند انجام دهند و قادر نیستند درد او را کاهش دهند؛ حال آنکه تمام خواسته و آرزوهایش را به نزد کسی می برد که خداوند به او دستور داده که در چنین حالتی به او مراجعه نماید. او کسی نیست جز پزشک حاذق؛ زیرا تنها پزشک است که می تواند به بیماری او کمک های گوناگون نماید و درد او را کاهش دهد و به ساحل نجات برساند.
یکی از مسئولیت های پزشک سرعت در درمان بیمار است؛ بدین گونه که پزشک مجاز نیست به علت عدم پرداخت یا کمی ویزیت و یا کمی اجرت بیمار را رها کرده و او را مداوا ننماید. زیرا از نظر اسلام پزشکی حرفه ای نیست که به وسیله آن ثروت اندوزی کرد و به خاکستر دنیا دست یافت؛ بلکه در درجه ی اول مسئولیتی شرعی و رسالتی انسانی است
یکی از مسئولیت های پزشک سرعت در درمان بیمار است؛ بدین گونه که پزشک مجاز نیست به علت عدم پرداخت یا کمی ویزیت و یا کمی اجرت بیمار را رها کرده و او را مداوا ننماید. زیرا از نظر اسلام پزشکی حرفه ای نیست که به وسیله آن ثروت اندوزی کرد و به خاکستر دنیا دست یافت؛ بلکه در درجه ی اول مسئولیتی شرعی و رسالتی انسانی است.
هر حرفه ای که صاحبش قصد دارد از آن به پول برسد مختار است که با این یا آن معامله کند اگر قانع شود که این معامله اش او را به پول قانع کننده ای می رساند معامله می کند و اگر دریافت که این معامله نمی تواند احتیاجاتش را بر آورده سازد؛ می تواند با او معامله نکند. ولیکن این روند شامل حال پزشکان نمی شود به عبارت دیگر پزشک برای گرفتن مزد یا زیادی آن و یا بنابر هر علت دیگری حق آن را ندارد که در درمان بیمار تعلل کند. لکن این بدان معنا نیست که پزشک اصلا نباید مزد خود را بگیرد؛ بلکه رعایت انصاف و مقدم داشتن ارزشهای اخلاقی باید سرلوحه کار و فعالیت هر طبیبی باشد.[4]
چنانچه امام صادق علیه السلام در این خصوص فرمودند: «آن که درمان کردن زخم زخمدیده‌ای را واگذارد ناگزیر شریک کسی است که زخم را بر بدن وی نشانده است؛ چه آن که زخم رسانده تباهی مجروح را خواسته است و آن که درمان وی را واگذارده بهبود او را نخواسته است. پس اگر بهبودی وی را نخواسته ناگزیر تباهی او را خواسته است».[5]
کوتاهی پزشک در درمان بیمار به معنای سهیم بودن او در بیماری و گاه هلاکت بیمار است. لذا پزشک مسئول است با همه ی توان برای درمان بیمار تلاش کند و با هیچ بهانه ای نمی تواند از زیر بار این مسئولیت شانه خالی نماید.[6]
بنابراین پزشک نباید اجازه دهد بیماری بر بیمار مسط گردد و او را از پا در آورد و زیان های جبران ناپذیری به بار آورد. تسریع در درمان به عنوان واجب اخلاقی و انسانی و فطری به شمار می رود که با خشنودی انسان ها و عواطف و سجایای بزرگوارانه آنان انسجام و آمیختگی دارد.[7]
پی نوشت ها:
[1]. بحارالأنوار ج1 ص220 ح52 : «العلم علمان: علم الادیان و علم الابدان»
[2]. ر.ک: مطهری مرتضی تعلیم و تربیت در اسلام انتشارات صدرا چاپ بیست و سوم 1373ش ص71
[3]. عاملی جعفر مرتضی آداب طب و پزشکی در اسلام ترجمه آداب الطبیبه فی الاسلام ترجمه: لطیف راشدی قم دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین قم ص59
[4]. عاملی آداب طب و پزشکی در اسلام ترجمه آداب الطبیبه فی الاسلام پیشین صص67-68
[5]. الکلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق الکافی تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی چاپ چهارم تهران دار الکتب الإسلامیة 1407ه ج8 ص345 ح545
[6]. محمدی ری شهری محمد دانش نامه احادیث پزشکی قم سازمان چاپ و نشر دارالحدیث چاپ اول 1384ش ص 46
[7]. عاملی آداب طب و پزشکی در اسلام ترجمه آداب الطبیبه فی الاسلام پیشین ص68
شهربانو زندلشنی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
برچسب:
،
ادامه مطلب
بازدید:
